Özet: Mağara dalışı, içerdiği risklerin fazlalığı nedeniyle çok yetkin ve disiplinli eğitim gerektiren bir dalış türüdür. Dünyada kabul gören eğitim sistemlerinden de yararlanılarak, araştırma projelerine katılacak dalıcılar için geliştirilen “MADAG Mağara Dalışı Eğitim Sistemi” 17 yıllık bir birikimin sonucudur. Ticari dalış eğitimlerinden farklı olarak, özellikle araştırma dalıcılarına ve küçük gruplara yöneliktir.

GİRİŞ
Mağara dalışı; kapalı ortam dalışları olarak bilinen, buzaltı ve batık dalışları ile birlikte anılmakta, risk oranı en yüksek düzeyde kabul edilmektedir. Açık su dalışlarına göre donanım ve teknik açıdan farklı standartlara sahip olduğu için, tecrübeli açıksu dalıcılarının mağara dalışı yapabilmek için mutlaka özel bir eğitimden geçmesi önerilir.
Mağara dalıcılığı için en önemli öğe, dalıcının ussal olarak kendini kontrol edebilmesi, dalış sırasında net düşünebilmesi, zor koşullarda stresi kontrol edip, paniğe kapılmadan sorunların üstesinden gelebilmesidir. Mağara dalıcıları; eğitim ve beden düzeyinde yeterli olmakla beraber, psikolojik olarak da mağara dalışları yapmaya hazır olmalıdır. Bu nedenle mağara dalıcılığı herkes için uygun değildir.

MADAG içerisinde, mağaralarda araştırma yapabilecek dalıcıların yetiştirilebilmesi için uygulanan sistemde; açık su dalışlarında ileri düzeye gelmiş dalıcılara, gece ve bulanık su dalış eğitimi, ilk yardım kursu, kovuk dalış eğitimi ve farklı seviyelerdeki mağara dalış eğitimleri verilir. SAT-251 kodlu Mağarabilime Giriş’le başlayan eğitimlerin (bu gün için) son basamağı SAT-482 kodlu Üçlü Karışım (Trimix) Dalışı’dır. Mağarabilime Giriş herhangi bir önkoşul gerektirmezken, derslerin numarası büyüdükçe önkoşul olarak tamamlanması gerekenler de artar. Bu da daha fazla sayıda dalış, sunum hazırlama, araştırma projelerine ve seminerlere katılım; ileri dalış becerisi edinme gibi çalışmaları beraberinde getirir. Yinelenen kavramsal ve uygulamalı derslerle birlikte; spor salonu ya da bina duvarlarında yapılan tek ip tekniği alıştırmaları; havuzda yapılan paletli yüzme, kapalı maskeyle mağara dalışı canlandırmaları, çoklu tüp ve mağara dalışı donanımıyla denge çalışmaları; antrenman bilgilendirmeleri, ilkyardım eğitimleri, mağara haritalandırma uygulamaları birbirini izler ve dalıcıların güdülenmesini, becerilerinin artmasını ve sahip olunan bilgi ve becerilerin korunmasını sağlar.

YÖNTEM

MADAG Mağara Dalışı Eğitim Sistemi, ülkemizde uygulanan tek mağara dalışı eğitim sistemidir. Mağarabilim, jeoloji, haritacılık bilgilerinin yanında gerekli dalış becerilerinin de kazanılmasını hedefler. NSS-CDS (National Speleological Society Cave Diving Section, ABD Ulusal Mağarabilim Topluluğu Mağara Dalışı Bölümü), NACD (National Association of Cave Divers, ABD Ulusal Mağara Dalıcıları Birliği) ve GUE (Global Underwater Explorers, Küresel Sualtı Kaşifleri), IANTD (International Association of Nitrox and Trimix Divers, Uluslararası Nitrox ve Trimix Dalıcıları Birliği) gibi kurumların yayınlarının ve standartlarının incelenmesiyle derlenmiş basamaklı yapıda bir programdır.

Programın içerdiği (MADAG tarafından düzenlenen) dersler, seminerler ve diğer uygulamalar; ODTÜ Sualtı Topluluğu kodlu ders sistemine göre şunlardır:

Amaç:
Mağaracılığa yeni başlayanlara temel mağaracılık ve mağarabilim bilgisinin verilmesi, uygulamalı etkinlik yapılarak mağaracılık yeteneklerinin kazandırılması.
Önkoşul:
Herkese açıktır. Uygulama çalışmalarından önce derslere katılım gereklidir. Uygulama için mağara koşullarına uygun giyisi, ışık kaynağı ve kask gereklidir.
Süre:
Üç kuramsal ders ve bir yatay mağara çalışmasını kapsar (2-4 hafta).
İçerik (Ana başlıklar):
Mağaracılık nedir?
Dünya’da ve Türkiye'de Mağaracılık
Mağarabilim
Türkiye'de ve Dünya'da Mağaralar
Mağara dalışı, Kuru Mağaracılık'la ilişkisi, Türkiye ve Dünya'daki durumu
Mağara nedir?
Oluşum Biçimleri
Diğer özellikler
Mağara Terminolojisi
Biyo-speleoloji
Bireysel Mağara Malzemesi ve Kullanımı (lamba, tulum v.b.)
Giyim, Çanta
Beslenme
Mağaracılık Teknikleri (hareket, geçişler v.b.)
İleri mağaracılık malzemesi (merdiven, ip, karabin)
Kullanım Teknikleri  (Tek İp Tekniğine giriş)
Düğümler
Envanterleme
Haritalama ve harita okuma
İkonografi
Etkinlik Planlaması
Yöre Halkı ve Arazi sahibi ile ilişkiler
Raporlama
Acil Durumlar
İlk Yardım ve Kurtarma Teknikleri (Giriş)
Mağara Bilinci
Tehlikeler
İstatistikler (kazalar)
Kaynaklar:
Kuru Mağaracılık Eğitimi, Onur Özbek, MADAG
Caving Basics, Jerry Hassemer and Tom Rea (ed.), NSS.
Sınırlamalar:
Kursu tamamlayanlar yatay mağara etkinliklerine ve TİT (Tek İp Tekniği) antrenmanlarına katılabilirler.

Amaç:
Temel mağaracılık eğitimi almış üyelerin dikey mağaralara girebilmeleri için gerekli becerilerin kazandırılması.
Önkoşul:
SAT 251 Mağarabilime Giriş eğitimini tamamlamış olmak.
Süre:
İki kuramsal ders; yapay duvar, duvar ya da kayada yapılan iki uygulamalı çalışma ve bir dikey mağara etkinliğinden oluşur (2-4 hafta).
İçerik (Ana başlıklar):
Donanım
İpler
Düğümler
İstasyonlar
Bolt kullanımı
Ara emniyet noktaları
İpli inişler
Tek İp Tekniği (TİT)
Kaynaklar:
On Rope, Bruce Smith and Allen Padgett, Vertical Section of NSS.
Sınırlamalar:
Kursu tamamlayanlar, dikey mağara etkinliklerine katılabilirler.

Amaç:
Temel ve ileri dalış eğitimlerini almış dalıcılara ileride alacakları kovuk dalışı eğitimine hazır olmaları için gerekli becerilerin kazandırılması.
Önkoşul:
SAT 202 & 203 İleri Dalış Eğitimi’ni tamamlamış olmak
En az 30 kayıtlı açık su dalışı.
Süre:
İki kuramsal ders; üç bulanık su dalışı ve üç gece dalışından oluşur (2-4 hafta).
İçerik (Ana başlıklar):
(Kuramsal)
Sualtında İletişim
Işık işaretleri
El işaretleri
Sulatı yazı tahtası
Dokunarak iletişim
Yüzeyde iletişim
Dalış Eşi Sistemi
Dalış eşi kaybetme nedenleri
Dalış eşi kaybetme prosedürleri
Teknikler
Dalış Planlaması
Bulanık Suda Dalış
Nedenler
Önlemler
Teknikler
Gece Dalışı
Işık kaynakları
Önlemler
Teknikler
Dalış Psikolojisi
Stres
Nedenler
Tanıma
Başa çıkma
(Uygulama)
Bulanık su
Karada pusula kullanımı (düz gitme gelme; üçgen, kare çizerek ilerleme)
Gündüz suda pusula çalışması (düz gitme gelme; üçgen, kare çizerek ilerleme)
Gündüz pusula kullanarak bulanık su dalışı
Gündüz kıyı izleyerek bulanık su dalışı
Seçmeli: Elemge takip
Seçmeli: Kör maske ile şamandıradan iniş 
Seçmeli: Pusulalı hazine avı
Gece dalışı
Gece suda pusula çalışması (düz gitme gelme; üçgen, kare çizerek ilerleme)
Kıyıdan (ya da şamandıradan) gece dalışı (dönüşte liderlik verilir)
Tekneden gece dalışı (dönüşte liderlik verilir).
Kaynaklar:
SAT 351 Gece ve Bulanık Su Dalış Eğitimi; Ders Notları, Yalın Baştanlar, Güzden Varinlioğlu, MADAG.

Amaç:
Temel mağara dalışı becerilerinin kazandırılması.
Önkoşul:
SAT 351 Gece ve Bulanık Su Dalışı eğitimini tamamlamış olmak
SAT 302-303 Kurtarma Dalıcısı eğitimini tamamlamış olmak
En az 60 adet kayıtlı açık su dalışı.
Süre:
Bir kuramsal ders ve dört kovuk dalışından oluşur (1-2 hafta).
İçerik (Ana başlıklar):
Kovuklar ve mağaralar
Kapalı ortam dalışları
Fizyolojik açıdan kapalı ortam dalışları
Psikolojik açıdan kapalı ortam dalışları
Özel donanımlar ve kullanımları
Yüzerlik ve itiş teknikleri
Döşenmiş hat izleme
Hat döşeme ve toplama
İletişim
Acil durumlar ve acil durum becerileri
Güvenli dalış planlama ve uygulama yöntemleri
Kaynaklar:
NSS Cavern Diving Manual, John L. Zumrick, Jr., J. Joseph Prosser, and H.V. Grey, NSS.
Sınırlamalar:
Kursu tamamlayanlar, havuzda yapılan mağara dalışı canlandırmalarına ve mağara dalışlarına katılabilirler.

Amaç:
Teknik dalışlar için hazırlık; basınçatım beklemeleri yaparak ve çoklu tüp kullanarak dalış deneyimi ve becerisinin arttırılması.
Önkoşul:
SAT 302-303 Kurtarma Dalıcısı eğitimini tamamlamış olmak
En az 80 adet kayıtlı açık su dalışı.
Süre:
İki kuramsal ders ve üç derin dalıştan oluşur (2-3 hafta).
İçerik (Ana başlıklar):
(Kuaramsal)
Donatı
Dalışın Tasarımı
Derin Dalışın Fizyolojisi
Oksijen Kullanımı
Azot Narkozu (avallığı)
(Uygulama)
Donatı Seçimi ve Dizilimi
Acil durum senaryoları.
Kaynaklar:
Hava İle Derin Dalış; Ders Notları, K.Gökhan Türe, MADAG
Doing It Right, Jarold Jablonski, Global Underwater Explorers
Mağara Dalıcıları İçin Kendini Geliştirme ve Yetenek Tekrarı; Çalıştay Notları, Koray Küçük, MADAG.
Sınırlamalar:
Kursu tamamlayanlar açık suda 60 metre, (mağara dalışı eğitimi de alanlar mağarada 40 metre) derinliğe kadar olan dalışlara katılabilirler.

Amaç:
Basınçatım sürelerini kısaltmak için gereken oksijen ile zenginleştirilmiş hava (EANx / NITROX) kullanımı ile karışım hazırlama bilgi ve becerilerinin kazandırılması.
Önkoşul:
SAT 461 Hava ile Derin Dalış eğitimini tamamlamış olmak.
Süre:
İki kuramsal ders, iki nitroks dalışı ve karışım hazırlama uygulamasını içerir (1-2 hafta).
İçerik (Ana başlıklar):
NITROX nedir?
Tarihçesi
Fizik ve Gazlar
Fizyoloji
Ussal ve Bedensel Uygunluk
Planlama
Hazırlama
Eşdeğer Hava Derinliği
Karışım Hazırlama Yöntemleri
Karışımın Güvenliği
Donatı ve Yardımcı Gereçler
Basınçatım Kuramı
Kazaların Önlenmesi ve Kaza Yönetimi.
Kaynaklar:
Oksijen İle Zenginleştirilmiş Hava, OZH (EANx/NITROX) Dalış; Öğrenci Kurs Notları, K.Gökhan Türe, MADAG.
Oxygen Hacker’s Companion, Vance Harlow, Airspeed Press
Nitrox Gas Blender Manual, Adrian Doubleday and Chester Morrison, TDI

Amaç:
Derin dalışlarda üçlü karışım (HELIAIR/TRIMIX) kullanımı ile karışım hazırlama bilgi ve becerilerin kazandırılması.
Önkoşul:
SAT 481 Nitroks Dalışı eğitimini tamamlamış olmak
En az 100 adet kayıtlı açıksu dalışı.
Süre:
Beş seminer, dört adet üçlü karışım dalışı ve karışım hazırlama uygulamasını içerir (3-6 hafta).
İçerik (Ana başlıklar):
HELIOX ve TRIMIX nedir?
Tarihçesi
Fizik ve Gazlar
Donatı ve Yardımcı Gereçler 
Solunum ve Teknik Dalışın Fizyolojik Yönü
Oksijen Kullanımı ve Hatalar
Atıl Gaz Narkozu
Planlama ve Gaz Yönetimi
Basınçatım
Hazırlama
Karışım Hazırlama Yöntemleri
Karışımın Güvenliği
Ussal ve bedensel uygunluk
Kazaların Önlenmesi ve Kaza Yönetimi.
Kaynaklar:
Trimix Student Workbook, Tom Mount, IANTD.
Oxygen Hacker’s Companion, Vance Harlow, Airspeed Press
Advanced Gas Blender Manual, Adrian Doubleday and Chester Morrison, TDI
International Textboook of Mixed Gas Diving, K.J.L. Lettnin, Best Publishing Company
Mixed Gas Diving, Tom Mount and Brett Gilliam, Watersport Publishing.
Trimix Diver Manual, Joe Odom, Technical Diving International (TDI).

Amaç:
Kazanılan becerilerin korunması; ussal ve bedensel olarak mağara dalışlarına hazır olmak.
Önkoşul:
Paletli yüzme ve kara antrenmanlarına katılım için önkoşul yoktur.
TİT ve mağara dalışı beceri tekrarları için gerekli kurslar tamamlanmış olmalıdır.
Süre:
Havuz antrenmanları haftada iki gün,
TİT çalışmaları ayda bir,
Kara antrenmanları haftada üç gün (önerilen) yapılır.

1987’den beri edinilen deneyimler doğrultusunda oluşan MADAG Mağara Dalışı Eğitim.Sistemi, ihtiyaçlar doğrultusunda şekillenerek, gelişimini sürdürmektedir. Oluşturulma amacı mağaralara güvenli araştırma dalışları yapabilecek mağara dalıcıları yetiştimektir.
 

MADAG eğitim sistemin, varolan ticari dalış eğitimi uygulamalarından temel farkı; az sayıda katılımcı için uygulanabilir olması ve yalnızca mağara dalıcısı değil, MADAG çatısı altında çalışabilecek araştırmacı dalıcılar yetiştirmeyi hedeflemesidir. Sistem, bireylerin toplulukla bütünleşmesini ve yalnızca belirli bir uyumu yakalayanların kalıcı olabilmesini de sağlamaktadır. Başka gruplarda denenmemiştir, yalnızca üniversite düzeyinde eğitimli, okuma ve araştırma yetisine sahip araştırmacı olmaya istekli bireyler üzerinde uygulanmıştır.
Sınırlı kaynaklarla çalışan MADAG’ın 17 yıllık birikiminin sonucunda oluşmuş bu sisteminin yetiştirdiği araştırma dalıcıları; yıllardır ülkemizdeki yeraltı su sistemlerini araştıran, en derin mağara dalışlarını yapan ve bu konuda bilimsel çalışma yürüten tek ciddi topluluğu oluşturmaktadır. Sistem, işlerliğini ve uygulanabilirliğini, özellikle son yıllarda yapılan araştırma projeleri dalışlarında ortaya koymuştur.

Kuruluşundan bu güne kadar MADAG’a her konuda destek olan MTA Jeoloji Etüdleri Dairesi ve UKAM (Hacettepe Üniversitesi Uluslararası Karst Su Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezi)’ne teşekkürlerimizi sunarız.

Baştanlar, Y., Varinlioğlu, G., SAT 351 Gece ve Bulanık Su Dalış Eğitimi; Ders Notları,2001, MADAG.

Doubleday, A., Morrison, C., Nitrox Gas Blender Manual, 1997, Technical Diving International (TDI).

Doubleday, A., Morrison, C., Advanced Gas Blender Manual, 1998, Technical Diving International (TDI).

Harlow, V., Oxygen Hacker’s Companion, 2001, Airspeed Press.

Jablonski, J., Doing It Right, 2002, Global Underwater Explorers (GUE).

Küçük, K., Mağara Dalıcıları İçin Kendini Geliştirme ve Yetenek Tekrarı; Çalıştay Notları, 2004, MADAG.

Lettnin K.J.L., International Textboook of Mixed Gas Diving, 1999, Best Publishing Company.

Mount, T., Trimix Student Workbook, 1995, International Association of Nitrox and Technical Divers (IANTD).

Mount, T., Gilliam, B., Mixed Gas Diving, 1993, Watersport Publishing.

Odom, J., Trimix Diver Manual, 1998, Technical Diving International (TDI).

Özbek O., Kuru Mağaracılık Eğitimi, 1994, MADAG.

Prosser, J., Gray, H.V. (ed.),Cave Diving Manual, 1998, National Speleological Society Cave Diving Section (NSS-CDS).

Rea, T., Hassemer, J.(ed.), Caving Basics, 1992, NSS.

Smith, B., Padgett, A., On Rope, 1996, Vertical Section of NSS.

Türe, K. G., Hava İle Derin Dalış; Ders Notları, 1995, MADAG

Zumrick, J.L. Jr., Prosser, J., Grey, H.V., NSS Cavern Diving Manual, 1988, NSS.