Vücudunuzun farklı bölümlerinin tırmanabilmek için güçlendirilmeye ihtiyacı olması gibi, tekniğinde farklı alanlar için geliştirilmesi gerekir. Ve insanların vücutlarının çeşitli bölümlerine göre güçlü ve zayıf yanlarının olması gibi,belirli teknik alanlar için farklı doğal uygunlukları vardır. Kendi tekniğinizdeki güçlü ve zayıf alanların bilincinde olmak için aşağıda anlatılan farklı unsurları değerlendirin. El ve ayak hareketleri ile bu bağlantıların kayada nasıl kullanılacağı ile başlayacağız. Sonra pozisyonunun tırmanmayı nasıl etkilediğini görmek için odağımızı genişleteceğiz. Son olarak el,ayak ve vücut pozisyonunun hareketi nasıl etkilediğine konsantre olarak, bazı hareket tekniklerine bakacağız. Her katagoride, çeşitli teknikleri, neden değerli olduklarını tartışarak ve bunları geliştirmek için hangi egzersizlerin iyi olduğunu belirterek, çeşitli teknikleri inceleyeceğiz.
El ve Ayak Hareketleri
Ellerinizi ve ayaklarınız kaya ile temasınızı sağladığı için onlar üzerindeki beceriniz son derece önemlidir. Tırmanılan çok çeşitli yüzeyler olduğu için bu becerilerinizde çeşitliliğe gereksiniminiz var. Farklı el ve ayak pozisyonlarını kullanmakta ne kadar geniş beceri alanına sahipseniz, herhangi bir rotada başarı şansınız o kadar çok olacaktır.
Eller ve Tutamaklar
Tutamaklarda ellerinizin pozisyonu 3 katagori içindedir; kapalı kıvrım, açık kıvrım ve geniş tutuş
Kaplı kıvrım pozisyonunda; parmaklar ikinci boğumdan iyice büzülürken kasılmalı, birinci boğum sınırını aşacak kadar açıktır. Baş parmak çengel gibi işaret parmağının üstüne asılıdır. Kayaya uygulanan kuvvet, parmak uçlarında yoğunlaşmıştır. İkinci boğumu geçen tendonlardan en fazla yön değişimi olduğu için oradaki bağları en fazla zorlayan pozisyondur. Aynı zamanda ilk boğumun pozisyonunu sağlayan kıkırdak ile diğer diğer yapılara en fazla baskıyı uygular.
Açık kıvrım pozisyonunda ; parmaklar ikinci boğumdan 90 derece veya daha geniş açıda kasılır. Baş parmak, ya asılıdır yada parmağın yanındaki kaya dokularını kavrar.Bu pozisyon parmak uçlarında yoğunlaşmış kuvvette çok yoğun olmadığı için küçük tutamaklarda daha az kullanılışlıdır. 10 mm.'lik veya daha büyük tutamaklarda yoğunlaşmış kuvvet, tutamağın ucuna yakındır(manivela uzunluğu ikinci boğumda azaltarak) olması, ikinci boğum üstündeki baskıyı azaltır. İkinci boğumda daha açık bir açı ile, pozisyondaki ikinci boğum bağlarındaki baskı azalır ve birinci boğum için de daha rahatlaşmış olur.
Geniş tutuş pozisyonunda ;ikinci boğumda çok çok az kasılma vardır. Birinci boğumdaki bükülme ile çengel yapılır. Parmakların ilk iki boğumu için (bunlara en fazla baskı kapalı kıvrım pozisyonundadır). Bu en az sakatlık eğilimi olan pozisyondur. Bu pozisyonda sakatlanmaya pek rastlanmaz çünkü bu pozisyon genellikle 1 veya 2 parmaklık ceplerde kullanılır. Ön kol kasları çok gerilmiş tırmanıcılar için ise sakatlanma riski vardır çünkü bu pozisyon kas-tendon ünitelerini tam esnemeye yakın bir noktada kullanır.
Tırmanmayanlar doğal olarak en fazla kapalı kıvrımda kuvvetli oldukları için, tırmanmada açık pozisyonlardan kaçınarak, kapalı kıvrımı tercih etmeleri tipik bir tutumdur. Tırmananlar bu tür tercihleri, sık sık dominant pozisyonları olarak kullanarak tırmanınca, onları yerleşik alışkanlığa dönüştürürler. Kuvvet, pozisyona özgün olduğuna göre, tutuş kuvvetleride sadece dominant pozisyonda gelişir daha sonra da daha zayıf pozisyon ile dominant pozisyon arasındaki kuvvet zıtlaşır. Kapalı kıvrım pozisyonu eklemlere açık pozisyonlardan daha fazla baskı yükleyerek sakatlanma riskini arttırır. Her ne kadar çoğu tırmanan kendilerini kapalıda daha rahat hissetselerde "En İyiler" nerdeyse tamamen açık ile tırmanıyorlar.
Ya çeşitli parmak pozisyonlarında rahat olmanız artacak yada tırmanırken seçimleriniz çeşitli vücut pozisyonlarındaki becerinizle sınırlı kalacaktır. Ne yazık ki kendinizi farklı pozisyonlarda rahat hissemediğiniz sürece, onları tarafsız değerlendirebilmenizde olanaksızdır. Sonuçta çoğu tırmanan sadece bir tutuş stilindeki becerilerini geliştiriyor. Oysa hiç kimsenin tutuş stili tüm tutamaklara uygun değildir. Farklı yüzeyler, tutamakta en az enerji kaybı için çeşitli pozisyonların kullanımını gerektirirler. Çeşitli pozisyonlarda beceri kazanmış bir kaya tırmanıcısı,yorgunluğu tırmanma sırasında pozisyonlara dağıtabilme avantajından yararlanabilmektedir.(bkz.Taktikler) Ve tırmanmada oluşan baskıyı geniş bir pozisyon yelpazesine yayınca,eller ve kollar tırmanma sırasında daha az sakatlanma riski ile daha dayanıklı olurlar. Tutamaklardaki sonsuz farklılıklar el pozisyonu ile ilgili hızlı ve zor kurallar yaratıyor. Boğum arasındaki uzunluk gibi kişisel karakteristikler,iki ayrı tırmanıcının,aynı tutamak için farklı pozisyonları tercih etmelerine neden olur. Ulaşılması gereken hedef bütün pozisyonları eşit rahatlıkta uygulayabilmektir. El hareketleri,bu bölümde daha sonra değineceğimiz bütün egzersizler de kullanılarak geliştirilebilir. Sadece şunu her zaman aklınızda tutun ki; teknik eğitimin ilkeleri eğimli tutamakta yeni pozisyonu yavaş yavaş öğrenin,tırmanışın kontrol edilebilir şartlarını seçin,sonra derece derece bunları daha hızlı,daha baskı azaltıcı egzersizlerdeki yeni pozisyonlara taşıyın.
Ayak Hareketleri Tırmananlar geleneksel olarak vücudun alt kısmını kullanmak olan ayak hareketlerinde hantaldır. İyi ayak hareketli, alt vücudumuzu kullanarak bir tırmanışı başarmak için eforunuzun en verimli hale gelmesini sağlayabilmektedir. Bu, bizim sınırlı üst vücutta daha büyük kas gruplarının yer aldığı alt kısma transfer etmemizi sağlar.Bu kasların çoğu biz yürürken veya ayakta dururken uzun süre ağırlığımızı taşırlar.
Ayak hareketlerindeki meydan okuma gerçeğinin ardında yatan,alışkanlıklar,mesafeler ve ayakkabılardan dolayı çoğumuzun ayaklarımıza yabancılaşmamızdır. Birisinin,ellerini tutamağa nasıl yerleştirmesi gerektiğini öğrenmesi,ellerimize karşı daha duyarlı dikkatli oluşumuz ve farklı tutuşların nasıl olduğunu direkt hissetmemiz nedeniyle daha az derse gereksinim duydurur.Yaşamamızın neredeyse bütününde ayakkabı giymemiz,bizlerin ayaklarımıza olan duyarlılığını azaltmıştır ve eski tırmanma ayakkabıları bu gerçeği biraz değiştirebilmiştir.
İyi ayak hareketleri öğrenmek,ayaklarınıza daha hassaslıkla dikkatinizi vermekle başlar.Size gönderdikleri sinyalleri dinleyin ve onları kullanmanın yeni yollarını öğreneceksinizdir. İyi ayak hareketleri pek çok küçük becerinin toplamı olduğu için,gelişim,bunların hangisinde zayıf olduğunuzu belirlemeyi gerektirir. Örneğin,bazı kişiler,farklı yüzeylerin hepsini becerebilmelerine rağmen,kuvvetlerinin sabitleyerek,tutamağa sürekli kuvvet uygulayamazlar.Bu kişiler,belli oranda kuvvet uygulamayı kontrol etmeye ve bu kuvveti tutamağa sabit olarak uygulamak üzerinde yoğunlaşmaya gereksinimleri vardır. Ayak hareketlerinizi analiz etmek için aşağıdaki alt-grup becerileri analiz edin.Bu kategorilerin rehberliğinde,eksiklerinizi rahatlıkla belirleyeceksiniz.Ayak hareketlerinde belirli bir alanı seçerek çalışmaya başlamak,gelişimi kolaylaştıracaktır.
Şekil - Özgün Beceri :
Kaya tırmananlar çok çeşitli kaya şekillerini eğimler,açılar,cepler,çatlaklar farklı açılar ile kullanılırlar. Bunların herbiri itmek,çekmek,ayakla tutmak için farklı baldır,bilek ile ayak parmağının kuvvet bileşimi kadar pozisyonları kontrol edebilmek için koordinasyon gerektirir. Ayak hareketlerinin her türünün kullanımda,ancak deneyerek öğrenebileceğiniz incelikler vardır.
Kesinlik:
Kesin ayak hareketleri ile ayaklarınızı,ayağınız şekil üzerinde kayarken ayakta kalabilmek için durduğu yerde tutmaktan çok, tutamağın en iyi yüzeyine yerleştirirsiniz. Ve üzerinde durmak için ayağınızın en uygun bölümünü kullanırsınız.Sarp kaya tırmanışında ayak tekniği,ayağınızı kesin döndürebilme becerisi gerektirir. Böylece aksi yöne dönerken ayağınız tutamaktan kaymadan eksen üzerinde dönebilmenizi sağlar.
Kuvvet Kontrolü:
Tutamağa belli bir yönde,uygun ve sabit kuvvet uygulayabilme becerisi,kuvvet kontrolüdür. Zor bir rotada,örneğin;bir ayak tutamağına 277.000din. kuvvet uygulamanız hamleyi yapabilmeniz için gereklidir,fakat tutamak,friction'ınızı çekmeden önce sadece 346.250 din'lik bir kuvvete uygundur. Bu tutamağı başarılı kullanmak sabit ve kontrollü ayak hareketi kullanımını gerektirir.
Sallamak:
Tırmanma koşulları,her zaman iki ayak için iyi ayak tutamağını birden temin etmez. Bunu sağlasalar dahi,bir el hamlesi yaparken,tek ayak tutamağı kullanarak, diğer ayakla dengeyi sağlamak genellikle daha verimlidir. Sallamak,bir ayağı duvara dayayıp destekleyerek,burulmalı denge sağlamaktadır.Vücudu dengelemek için duvara doğru yönlenmiş kuvvetli kullanarak,herhangi bir ayak tutamağından yararlanamazsınız. Bu karşı kuvvet;bireyin ağırlık merkezi,ağırlığı taşıyan ayak ile kilitlenmiş eli bağlayan hayali bir çizgi üzerindeyken,eksen üzerinde dönüşü/hareketi sağlar. Sallamada,ağırlığı taşımayan ayak,karşı koyabilme özelliğine ulaşmak için vücudu taşıyan diğer ayağın önünde veya arkasındadır.
Bu bölümde verilen hemen hemen bütün egzersizleri eğer tırmanmanıza uygulayacak olursanız ayak hareketlerindeki alt grup becerilerinize yararlı olacaktır. Tekrarlıyoruz , çok farklı kaya tiplerini , tırmanma stillerini ve koşulları kullanmakta fazla çeşitlemeler ayak tekniğinize çok şey kazandıracaktır.
Ayak hareketleri tırmanışta kullanılan genişletilmiş tekniklerin ayrılmaz bir parçasıdır. Eğer tırmanırken kullanılan bir teknikte üst vücudunuza en verimli pozisyonu nasıl aldıracağınızı bilmiyorsanız , ayağınızla ne aramanız gerektiğinide bilemeyeceksiniz. Zayıf ayak hareketleri , tırmanmadaki bir stilin tamamını becerebilme yeteneğinizin olmamasıyla aynı anlama gelir. Şimdide dikkatimizi vücudun geri kalan bölümüne çevirelim.
Tırmanmada söz stil ve tekniğe gelince işin esası, eğer işe yararsa, uygulamaktır. Bir tekniği iyi yapan son yargı, sizi daha zor rotalarda daha az eforla yukarıya çıkartabilmesidir. Veteran bir kaya tırmanıcısı, 70 yılların dogması olan "Tırmanmak, hamle saldırıları için fazlasıyla asildir" bilgisine inanırdı.
İşin iyi yanı entelektüel yargılayanlar ise, bir teknik, teknik tırmanana en zor on-sight larda veya redpoint'lerde fayda sağlıyorsa, onun tozunu alıyorlar.
Teknik eğitim, vücudun nasıl hareket ettiğini öğrenmektir. Size kayayı doğru okumayı, hareketleri en verimli dizinle yapmayı, vücut pozisyonu ve stil için gereksinim duyduğumuz deneyimi sağlamayı amaçlar.
Henüz çok genç olan bu spordaki kullanım dilindeki eksiklikleri ,hareket tekniğini yazılı olarak derinlemesine tartışabilmeyi kısıtlıyor. Sayfalarda, tırmanışlarınızda sınamanız gereken alanları ve yöntemleri işaret ederek sınırlı sözcüklerle konuşacağız. Fakat unutmayın ki gerçek tırmanmanın yerini hiçbir şey alamaz. Önerilerin uygulamasını yaparak, ancak tırmanışınız üzerindeki etkisini ortaya çıkaracaktır.
Bu bölümün içine dalmadan önce, şunu hatırlayın ki; size bütün rotalarda başarılı olmayı garantileyen bir tek teknik yada stil yoktur. En başarılı tırmananlar her teknikte iyi olanlardır. Bir alandaki ekstra yetenek, diğer bir alandaki zayıflığınızı maskelemez. En fazla yararı sahip olmadığınız veya en kötü olduğunuz teknikleri geliştirerek elde edersiniz.
İlk önce tırmananların çalışmaları gereken özel yetenek alanlarını inceleyeceğiz. Bölümün ikinci yarısı ise size bu alandaki becerilerinizi geliştirmeniz de yardımcı olacak tırmanma egzersizlerini anlatıyor.