"Mağara dalıcılığı günümüzde araştırma, keşif, bilimsel amaçlı yapıldığı gibi gizemli atmosferi tanımak, öğrenek için buralara turistik ve sportif amaçlıda dalışlar yapılabilmektedir.

Halen araştırılmamış ve araştırması tamamlanmamış bir çok mağara vardır. Mağara biliminin (Speoloji) kuru mağara sisteminde oldukça başarılı çalışmaları vardır. Sualtı mağaraları genellikle raslantı sonucu bulunurlar.

Mağara dalışları başlı başına bir ihtisas olup, bu tür dalışı gerçekleştirebilmek için;

• Gece dalışı
• Derin dalış
• Gece derin dalış
• Karada yön bulma
• Sualtında yön bulma
• Haritacılık

Eğitimlerinin alınması gerekir. Bütün bu eğitimlerden sonra mağara dalış eğitimi alınması gereklidir.

Mağara dalıcılığı ekoloji, hidroloji, arkeoloji, akuatik, biosepoloji, speloemorfoloji, antropoloji bilimleriyle beraber çalışmaktadır.

Ülkemiz karasularında Ildır, Mordoğan, Esendere, Çandarlı, Foça, Çeşme-Kotan, Bambu Kayalıkları, Sığacık, Bodrum-Karaada, Kalkan, Mersin-Üçadalar, Antalya bölgelerinde ilginç kıyı ve sualtı mağaraları bulunur. Bazı mağaraların içerisinde havalı bölümler mevcuttur. Bu bölümlerde fok, yarasa, örümcek gibi canlılar yaşamaktadır. Bu hayvanlar ürkütüldüklerinde mağara tavanından taş düşürebilirler. Bu dalıcılar için tehlikeli olabilir. Bazen de mağara içindeki hava zehirli ve solunamaz yapıda da olabilir.

Eğitimsiz ve özel donanımsız bir vaziyette mağara dalışı yapmak büyük bir risk taşır. Mağara dalıcılığı, dalışın en teknik dalış türüdür. En küçük bir hatanın faturası ölümdür. Bu araştırma ve muhakeme sporudur. Ülkemizde birçok mağara bulunmakla birlikte dalış konusunda çağa uygun atılımlar yapılmamıştır. Bazı üniversitelerin öğrenci klüpleri bu konudaki ilk atılımları gerçekleştirmiştir. Mağara dalışı her yönü ile tam bir ön araştırma, detaylı planlama, özel ekipman, teknik bilgi ve tecrübe, uyulması gereken kesin kaideleri gerekli kılar.

• Mağara hakkında detaylı bilgi
• Mağarayı iyi bilen bir rehber
• İyi bir planlama
• Dip, dalış zamanı ve derinlikle ilgili tam bir hesaplama
• Güçlü ve yedekli aydınlatma tertibatı
• Kaliteli ve amaca uygun bir sörvey halatı
• Güçlü bir arkadaş halat düzeneği
• Sadece gerekli malzemeler
• İyi bir haberleşme ağı
• Gerekmedikçe yan yollara sapmamak
• Girintili, çıkıntılı bölümlerden uzak durmak
• Önceden gamı alınmış, sağlam, kullanışlı makaralı, renkli ipli arkadaş sistemi

Med-cezir saatleri (Atol mağaralarında), dalga ve kıyı hareketleri (kıyı ve sifon mağaralarında), sifon saatleri (kara ve mağmatik bölge mağaraları) tam olarak bilinmeli, bu konu çok detaylı olarak planlanmalıdır.

Dalış boyunca mağaranın girişinden itibaren kesintisiz ve tek parça halinde döşenebilen ve suda yüzmeyen, dayanıklı, tercihen beyaz renkli bir ip kullanılmalıdır. Kenevir ipler kolay çözülüp su emme özelliğinden, poliüretan türü sentetik ipler suda yüzme özelliğine sahip olduklarından dalıcının çapariz olma olasılığını arttırırlar. En ideal ip 80Kg/m çekme kuvvetine sahip naylon iplerdir.

Mağara dalışlarında iplerin kopma nedeni çekme direncinin değil, ipin yarıklara sıkışmasından kaynaklanır. Bu nedenle bükümlü ipler, örgülü iplere göre tercih edilmektedir. Deniz mağaraları için ortalama 60m kara mağaraları içinde 150m uzunluğundaki ipler gerekmektedir. Daha uzunları makaraya satılırken problem yaratabilir.

İpin su içerisinde dökülme, dağılma, dolaşma ve takılmasını önleyen bir düzenektir. Dalıcının güvenli bir şekilde geri dönmesine yardımcı olur. Makara üzerinde ipi dönüşte geri sarmak için bir kol vardır. Makara tutacı fener ile aynı elde taşınabilir. Böylece diğer elimizi serbestçe kullanabiliriz. İp serilirken sıkışma olmaması için kesinlikle boşluk bırakılmalıdır. Makaralar çarpmaya ve korozyana karşı dayanıklı malzemelerden yapılmalı ve doğal yüzerlikte olmalıdır.

Makarayı önce su üstünde kullanarak deneyim kazanmak gerekir. Fener ile aynı elde tutularak ip dökülmeli ve aynı şekilde toparlanmalıdır. Makaranın tutukluk yaptığı, sıkıştığı durumlarda nasıl onarıldığı öğrenilmelidir. Makara sıkışıklığının en önemli nedeni makara göbeğinde sarılı duran ipin gevşek olmasıdır. Buna çok dikkat etmek gerekir.

Mağara dalışına başlamadan önce (Yüzeyde bekleyen destek grubu yoksa) ipi suyun içerisinde sağlam bir yere bağlamak gereklidir. İpi kesinlikle su dışında bir yere bağlamamalı (eğer bağlamak mutlaka gerekliyse, bir de su içinde ayrıca bağlanmamalı) ipin su dışına bağlanması durumunda dalış olduğunu bilmeyen birileri ipi çözebilir, çekebilir yada oynatabilir.

• Mağaranın içine girdikten sonra ip tekrar bağlanır.
• Yüzey grubunda dalış hesaplarını, dalış planını ve dalış haritasını bilen birilerinin olması dalıcıların emniyetini arttıracaktır.
• Makaracı daima mağaraya ilk giren dalıcı olmalıdır. Diğerleri onun arkasından kılavuz ipini takip ederek gelirler.
• Makaracı ardından gelen kılavuz ipine ençok bir kol mesafesi uzaklığında olmalıdır.
• Dalıcılar mağara tozuna karşı dikkat etmeli ve suyu bulandırmamaya özen göstermelidirler. Kalkan mağara tozunun çökmesi hareketsiz su ortamında saatlerce sürecektir.
• Kılavuz ipinin bollanmamsına dikkat edilmelidir. Bollanmış ip çaparize neden olacaktır.
• Dalış esnasında sorun çıkarsa (hava sorunu dışında) kılavuz ipi toplanarak geri dönülmeli, buna zaman yoksa ip kesilerek makara yanımıza alınarak geri dönülmelidir. Bir sonraki dalışa ip bırakıldığı yerden devam edilebilir. Ancak, sualtında döşeli kılavuz ipini gören acemi dalıcıların iştahı kabaracak ve tehlikeli bir ortama düşmelerine neden olacağından kılavuz ipini en doğru hareket olacaktır.

Dalış süresince her dalıcıda dalışı tamamlayacak en az 3 adet fener olmalıdır. 8en az 30Watt gücünde) Bataryaların biri akülü ve parlak ışıklı olmayan şekilde olmalıdır. Fener kararlı ve düzenli şekilde kullanılmalıdır. Düzensiz fener kullanımı acil durum işareti ile karıştırılabilir.

Standart çiftli ve çift vanalı, çıkışı özel düzenekli her iki vanada açık olmalıdır.

Kamalı regülatörler en uygun tiptir. Her iki regülatörde iki kademeli olup ayrı ayrı vanalara bağlanmalıdır. Ahtapot sistemi kullanılmaz. Regülatörlerden birine basınç geyci, diğerine de BCD çıkışı bağlanmalıdır. Regülatörlerden birinin kamçısı 1.50m ve hortumlar kesilme ve yırtılmaya karşı takviyeli olmalıdır.

Denge yeleği hamut tipli ve sırttan şişmelidir.

Ağırlık omuzlara asılacak şekilde olmalıdır. (Ayaklar ve paletler yukarı, omuzlar aşağı gelecek şekilde yüzmeye olanak vermelidir.

Derinlik ilave sınırlayıcı ektenler, sızma mesafesi, kalış süresi, görüş durumu, akıntı değişimleri, akıntının hızlanabileceği dar koridorlar, hava kaynağı miktarı (sınırlayıcı faktörler) planlamayı direkt olarak etkilerler. Dalış öncesi her dalıcı güvenli dalış ve geri dönüş havasını hesap etmelidir.

Dalış kazalarında en çok çiğnenen 2 kural kesintisiz kılavuz ipi kullanmamak ve 1/3 kuralının ihlalidir. Bir dalıcı giriş sırasında çevre faktörlerine göre (ısı, akıntı yönü ve hızı) normalden 5 kat fazla hava tüketebilir. Bundan dolayı girişte en fazla 1/3 kullanılıp, dönüş ve acil durumlar için 2/3 hava ayrılması gerekir. Planlanan zaman, planlanan derinlik, planlanan uzaklık (dönüş süresini uzatacağından) kesinlikle aşılmaz. Dalışa 210 bar hava ile başlanmışsa, tüpte 140 bar hava kalan kadar mağarada ilerlenir, daha sonra dönüşe geçilir.

• İki dalıcının aynı hava kaynağını paylaşarak çıkması durumunda 2 kat fazla havaya ihtiyaç duyulacaktır.
• Dönüş sırasında makarayı toplarken çapariz olunabilir, bu durumda hava tüketimi artar
• Dönüşte su bulanmış olacağından daha yavaş yol alınacaktır.
• Bir diğer faydası ise mağaradan çıktıktan sonra gerekebilecek rekompresyon için ek hava rezervi yaratmasıdır.
• Dikkat edilmesi gereken bir diğer konuda dalıcıların aynı hacimli tüp ve aynı miktar hava ile dalışa başlamalarıdır.

Panik, onu yaratan nedenlerin ortadan kalkması, bilgi ve tecrübe, yeterli, güvenli malzeme ve ekipman, doğru ve tam bir planlama ile önlenebilir. Sizin ve dalış eşinizin yeterince eğitimli olması, malzemenin uygunluğu ve doğru kullanımı çok önemlidir. Mağara dalıcılığına yeni başlayanlar için geniş hacimli, sığ derinlikli, iyi ışıklı, mağara tozu, tortu ve çamuru az, yan dallanmaları olmayan akıntısız mağaralar tercih edilmelidir. Paniklemeye yatkın gündeyseniz, huzursuzluk duyuyorsanız, yorgunsanız, sinirli ve uykulu iseniz, formda değilseniz, heyecanlıysanız, küçük aksilikler güveninizi etkiledi ise dalışı iptal edin, dalmayın.

Paniğin belirtisi belirgin soluma artışı, konsantrasyon zorluğu, korku ile açılmış gözler, düzensiz yüzüş, uygunsuz hareketler ve çılgınca çıkış deneyidir. Böyle durumlarda kişileri ve kendinizi başka şeyler düşünmeye zorlayın, rahatlatacak işler yapın. Durun derin ve yavaş nefes alın ve aldırın. Gülümseyerek gerilimi azaltın ve rahatlatın.

Mağara tozu;

Mağaralarda bulunan ince ayrık bir çökeltidir. Genelde beyazdır. Dip çamuru; Mevsimlere bağlı olarak su miktarı ile gelen topraktır. genelde kırmızı-sarı renktedir. Balçık; Genelde organik atıklar ve kil bileşimidir. Bunlar dip kaldırır. Ortalık bulanır ise görüş 1cm.’e kadar düşebilir. Çökme saatler, hatta günler sürebilir.

Bulanmanın önlenmesi için sürekli arkaya bakılıp geriye ne kadar bulanıklık bıraktığımızı görmeniz gerekir. Tavanda toz birikimi olan geçitlere girmeyin. Yüzerlilik kontrolünüzü tam yapın. Palet vurma, itme-çekme hareketlerini uygun şekilde yapın. Tabandan yeterince yüksekte asılın ve baş aşağı eğimli yüzme tekniğini uygulayın. Palet uçları yukarı gelecek pozisyonda itme sağlayın. Tozlanma olursa kılavuz ipten asla ayrılmayım. İpi asla çekmeyin, germeyin. Dalıcılardan birinin hava problemi olduğunda Rimbeck sistemini uygulayıp dönün.

Mağara dalışına geçmeden işler acil durum işlemleri, yardım ve müdehale şekilleri hakkında çalışmalar, test ve denemeler yaparlar. Kazalar oluşmadan önlem almak gereklidir.

Eğer dalış eşinize neyin yanlış gittiğini anlatamaz iseniz, onun size yardım edebileceğini düşünmeyin. İletişimde ilk aşama eşinizin dikkatini çekmekle başlar. Olası yardım etmeniz veya istemeniz durumları için eşler birbirinden bir kaç saniye dahi ayrılmamalı, ışıklar gözlenmeli. Çaparize düşerseniz kurtulmaya çalışmayın, eşiniz uzaklaşabilir. Işıkla haber vermekte gecikmeyin.

Arkadaşınıza yardım işareti verdikten sonra o size gelirken kurtulma işlemlerine başlamalısınız. Eğer, eşiniz size vardığında sorunu çözemediyseniz sorunun çözümünü eşinize bırakın.

Acil durumlarda son adım mutlaka eşin yapacağı kurtarma adımıdır.

Her mağara dalışı öncesi nispeten sığ bir suda birkaç dakika sualtı haberleşmesi, kendi kendine yardım, eşli yardım, havasızlık durumlarında yapılacak müdahale, çimlenme, ışık işaretleri, basınç atım deneyleri yapılmalıdır. Bu süre dalış süresine ilave edilerek bir emniyet toleransı sağlanabilir. Araştırma çalışmaları başarılı değil ise dalış iptal edilir.

Ufak tefek ve kolayca çözülen sorunlardan sonra dalış devam ettirilir. Büyük sorun olursa çıkış işareti verilip tüm ekip dalışa son verip çıkışa geçer ve toplu halde yüzeye ilerlenir. Hiçbir tercihin kalmaması durumu dışında grubun tüm üyelerinin haberi olmadan tek başına dalış terk edilmez. Çünkü diğer ekip üyeleri sizin kaybolduğunuzu sanıp kayıp dalıcı acil durum işlemini uygular. Buda onları tehlikeye düşürür. Bu nedenle acil durum yaratacak bir tehlike ortaya çıkana kadar dalışı sürdürmek gereklidir. Acil durum olsun olmasın her kesin dalışı terk hakkı vardır. Ama önemli olan bu terkten diğerlerinin haberi olmasıdır. Kendinizin, eşinizin her an hata yapabileceğini düşünüp karada sık sık acil durum alıştırmaları yapmalısınız. Bu şekilde bilgileriniz taze kalır. Hareketlerde uyum eşinize paralel olmalıdır. Çıkışta tüm ekibin birlikteliği saptandıktan sonra çıkış başlatılır. Her dalıştan sonra kritik yapılıp rapor düzenlenir. Dalış, olaylar, kazalar, dalış güzergahı hakkındaki bilgiler, dalış ekibi ve ekipmanlarla ilgili bilgiler, gözlemler raporda belirtilmelidir. Hiçbir dalış her şey mükemmel diyerek d,ye geçiştirilemez. Olaylar taze iken dalıcılar tartışıp müzakere yapmalıdırlar. Bu aynı yere daha sonraki dalışların emniyet ve mükemmelliğini sağlar. Mağaranın şekli, ısısı, görüntüsü, risk ve tehlikeleri, özellikleri, derinliği, sakınılması gereken yön ve yerler de raporda belirtilmelidir.

Dalış kaza ve acil durumları genellikle kullanılan malzeme ve ekipmandan kaynaklanır. Tam ve yeterli malzeme,dalış şekline göre ekipman, kesintisiz kılavuz ipi, kask, doğru denge yeleği.

İp tavandan yeteri kadar aşağıda, kolay ilerlenebilecek şekil ve boşlukta olmalıdır. İp kötü durumda ise önce eşlere aşağıdaki işaret verilir. Onların durumdan haberdar olması gerekir. Bu şekildkopmuş uca doğru ilerlenip tehlikeye girilmemiş olunur. Ekip kötü döşenmiş ipi düzeltir.

İp kopuk ise suyu bulandırmadan, kopuk ipin çıkış tarafından toplanır. Kopuk uç bulunabilire balıkçı düğümü ile eklenir. Eğer ip aşınmış ise veya çok gergin ise kopabileceği düşünülüp yıpranmış veya gergin ipin üzerinden en az 50m.lik ip eski ipe ek yapılıp yeni kılavuz hattı kurulur. Hattın sağlam yere volta edildiğinden emin olununca eski ip kesilip atılır.

En çok rastlanan mağara dalışı tehlikesidir. Malzeme ve ekipmanların çaparizini engellemek için koli bantları kullanılır. Lastiklerin, kopçaların uçları bantlanır veya içe doğru kıvrılır. Ani hırçın, sert hareketler çaparizi daha karmaşık kılar.

Işın kaybı, mağara tozu, maske kayışının kopması, camın kırılması veya yitirilmesi bu olayı yaratır. Sorun ışık kaybı veya suyun bulanması ise işareti hava tankına vurarak sesli olarak verin. Mağara tozunun işareti aşağıdaki gibidir. Maske kayışı koptuysa maske çeperi başlık altına yerleştirilir. Maske düşerse parmaklar O harfi şekline getirilip su ile göz arasına hava yastığı yapılıp bir miktar sağlanan görüşle tabanda maske aranır. Zaman sınırlı olduğu için dalış ekibinin maskeyi bulması daha çabuk olur. Maske bulunamaz veya camı kırık ise Rimbach veya Haydar sistemiyle eşli dönüşe geçilir. Dalıcılar bir elle ipi, diğer elle birbirlerini tutarlar.

Dar yerlerden geçerken bazen akıntı bazen de tavan çökmesi sebebi ile sıkışma mümkündür. Riskli ve dar yerlerden önce ayaklar geçirilir. Takılırsanız işaret vermeniz yada çıkmanız daha kolaydır. Takıldığınız yerde BCD’ nizi söndürün, nefes vererek hacim küçültmeyi deneyin, belki sıkışma sebebiyle tekrar nefes alamaya bilirsiniz. Vücudu uzatıp, inceltip, kolları ileri uzatarak kurtulmayı deneyebilirsiniz. Malzemeler gerektiğinde kolayca fora edilecek yerde ve düzeyde olmalıdır. Şıkıştım işareti aşağıdaki gibidir.

Bir dalıcı kayıpsa önce şüphe işareti daha sonra eş işareti ve dalıcının numarası işaret edilerek gruba haber verilir.

Kılavuz üzerinde giriş ve çıkış yönü şekildeki gibi belli olan işaretler olarak konur.

Havanın bitmesi halinde havam bitti işareti verilir. Aynı kaynaktan hava kullanarak dalıcılar dönerler. Haydar tekniği ile genelde havası biten yol gösteri olarak öne geçer.

Derinlik, tecrübe ile kendine aşırı güvenerek ihtiyatı elden bırakma, yeni teknoloji ürünü malzemeleri tanımama, güvenlik kurallarını çiğneme, ilkyardım tekniklerini ve kurtarmayı bilmeme mağara dalışının en önemli tehlikeleridir. Nitrojen sarhoşluğunun önlenmesi için derin dalıştan sakınma, bu semptomda ise dinlenme, birkaç derin nefesten sonra baş dönmesi azalır. Derhal derinlik azaltılarak bu semptomlardan kurtulunur.

Dalıştan önce alınan ilaçlar, uyarıcılar, alkol ve uyuşturucular sonu ölüm olan çılgınlığı ortaya çıkarır. Böyle bir kişiyi kurtaram gücünü kendinizde görmüyorsanız müdehale etmeyi denemeyin. Tükenmesini bekleyip çekerek getirmeyi deneyiniz.

Dönüşte basınç atımı durağını yapacağınız yer emniyetli ve akıntısız yeri önceden tesbit etmelisiniz. Belirtilerin %50’si ilk yarım saatte, %85’i ilk bir saatte görülür. Derin ve ileriye daldırılmaz. Deko esnasında oksijen solutmakta fayda vardır. (6m’nin altında uygulanmaz)

• Her zaman girişten başlayan tek ve kesintisiz halat kullanın
• Hav0a planlamasında üçte bir kuralını uygulayın
• Derin dalıştan sakının
• Acil duruma hazırlıklarınız tam olsun.
• Yavaş yavaş deneyim kazanark, adım adım ilerleyin
• Daima tam dolu, yüksek kapasiteli, bakımlı 3 fener taşıyın
• Özel ve güvenli SCUBA donanımı kullanın
• Suyu bulandırmaktan kaçının
• İşaretleri sık sık gözden geçirin, deneyin, tazeleyin
• Acil durumda kullanılacak malzeme daima yanınızda olsuni kullanış tatbikatları yapın
• Kuralları ve sınırları zorlamayın
• Dalıştan önce uyku ve gıdanıza dikkat edin
• Aşırı güven duygunuzdan ve macera aramalarından ve arayanlardan uzak durun
• Araştırması yapılmamış, planı çıkartılmamış, bilinmeyen kısım ve bölümlere dalmayınız
• Eksik, hatalı, kullanımını bilmediğiniz ve işlerliğini çek etmediğiniz bakımsız malzeme ile dalmayınız.
• Malzemelerinbiz doğru kullanın
• Dalış planı tüm eksikleri yok etmeli. Her soruna, soruya cevap vermeli
• Dalıştan önceki gün alkol, ilaç almayın, yorucu hareketlerden kaçının
• Dalmak heyecan vericidir. Ayrıca, kaygı arttırıcı olay olursa tehlike artar.Dalışı iptal edin
• Stresli iken ekip ve ekipmanlardaki problemler stresi paniğe dönüştürür. Panik ise kontrol kaybıdır.